Με αφορμή την ημέρα της γυναίκας στις 8 Μαΐου, ξεκινάμε μια σειρά από άρθρα που θα μας παρουσιάσουν τις γυναίκες της επιστήμης των μαθηματικών στην αρχαιότητα.
Φυσικά δεν μπορούμε να υποσχεθούμε ότι θα τις παρουσιάσουμε όλες, γιατί κάτι τέτοιο θα ξεφύγει από τα στενά όρια ενός άρθρου και θα πάει στα χωράφια της συγγραφής βιβλίου ή πραγματείας. Ωστόσο, θα παρουσιάσουμε μία- μία όσες περισσότερες βρούμε και μπορούμε. Η γυναίκα που μάχεται και για την επιστήμη μέσα στο ανδροκρατούμενο αυτό περιβάλλον αξίζει της προσοχής μας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι, θα παρουσιάσουμε μόνο τις λιγότερο γνωστές γυναίκες μαθηματικούς της αρχαιότητας.
Οι γυναίκες της αρχαιότητας
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στις γυναίκες τις αρχαιότητας οι οποίες δούλευαν με την επιστήμη αφού το περιβάλλον της επιστήμης, και των μαθηματικών, ήταν ανδροκρατούμενο. Αξίζει να έρθει στην φαντασία μας ότι στην αρχαία Ελλάδα μια γυναίκα μαθηματικός, που η δομή της κοινωνίας ήταν ούτως ή άλλως πατριαρχική, έξω από το σπίτι.
Αλλά ας ξεκινήσουμε…
Αβροτέλεια
Αρχαία Ελληνίδα μαθηματικός και Πυθαγόρεια φιλόσοφος από τον Τάραντα. Δυστυχώς δεν διαθέτουμε άλλες πληροφορίες για την ζωή της.
Αίθρα
Μία από τις αρχαίες Ελληνίδες μαθηματικούς. Ίσως, έζησε μεταξύ του 10ου και 9ου αιώνα π.Χ. Βέβαια, η Αίθρα είναι μεταξύ του μύθου και της ιστορίας. Ήταν κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας Πιτθέα, σύζυγος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα και μητέρα του Θησέα, τον οποίο και απέκτησε από τον Ποσειδώνα. Σύμφωνα με μια παράδοση , η Αίθρα ξάπλωσε με τον θεό την πρώτη μέρα του γάμου της με τον Αιγέα.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, η Αίθρα έσμιξε ερωτικά με τον θεό, όταν μετά από συμβουλή της Αθηνάς πήγε στην Σφαιρία (Πόρος) για να προσφέρει χοή στον τάφο του Σφαίρου, ηνίοχου του Πέλοπα. Η Αίθρα φρουρούσε την Ωραία Ελένη όταν την απήγαγαν ο Θησέας και ο Θεσσαλός Πειρίθους (πριν παντρευτεί τον Μενέλαο) . Μετά, τα αδέρφια της Ωραίας Ελένης την ελευθέρωσαν και την έφεραν στη Λακεδαίμονα, πήραν και την Αίθρα μαζί. Ύστερα, τώρα ο Πάρις απήγαγε την Ωραία Ελένη πήρε και την Αίθρα στην Τροία. Τέλος, την ελευθέρωση της Αίθρας πραγματοποίησε ο εγγονός της Ακάμαντας, γιός του Θησέα.
Η Αίθρα ως μαθηματικός
Ως προς το μαθηματικό κομμάτι η Αίθρα δίδασκε στα παιδιά της Τροιζήνας Αριθμητική (Λογιστική). Η Αίθρα ως δασκάλα Λογιστικής (Αριθμητικής) σε μια δύσκολη εποχή όπου το μηδέν δεν υπάρχει και έτσι η παράσταση των αριθμών συμβαίνει με ένα σύστημα επαναλήψεων συμβόλων, μας δείχνει την πλούσια διανοητική της υπόσταση. Ακόμη, δίδασκε την χρήση του άβακα και τη γραφή των αριθμών της εποχής. Επίσης, δίδασκε και τα συστήματα αρίθμησης άλλων πόλεων. Μας την αναφέρουν ο Βιτρούβιος και ο Τίτος Λίβιος. Ως μαθηματικό την αναφέρει και ο Menagius. Το γεγονός ότι η Αίθρα είναι άγνωστη οφείλεται σε δύο λόγους: 1ον όπως είπαμε κινείται μεταξύ μύθου και ιστορίας και 2ον οι αρχαίοι δεν θεωρούσαν την Λογιστική ως επιστήμη των Μαθηματικών γεγονός που την αφήνει εκτός των αρχαίων ιστορικών κειμένων για τα μαθηματικά.
Πολυγνώτη (7ος -6ος π.Χ. αιώνας )
Άλλη μία από τις γυναίκες μαθηματικούς της αρχαιότητας. Ο ιστορικός Λόβων ο Αργείος μας αναφέρει την Πολυγνώτη ως μαθήτρια και σύντροφο του Θαλού. Μας λέει ο Βοήθιος, ότι ήταν γνώστρια πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων και ο Βιτρούβιος μας αναφέρει πως και αυτή συνετέλεσε στην απλοποίηση των αριθμητικών συμβόλων της αρχαιότητας με την εισαγωγή της ακροφωνίας, δηλαδή με την εισαγωγή των γραμμάτων στην αρίθμηση.
Θεμιστόκλεια (6ος π. Χ. αιώνας)
Η τελευταία από τις γυναίκες μαθηματικούς της αρχαιότητας που θα παρουσιάσουμε είναι η Θεμιστόκλεια. Η Θεμιστόκλεια ή κατά τον Διογένη τον Λαέρτιο και Αριστόκλεια ή Θεόκλεια, ήταν ιέρεια στο μαντείο των Δελφών. Ο Πυθαγόρας πήρε τις ηθικές του αρχές από αυτήν και ακόμη τον μύησε στις αρχές τις αριθμοσοφίας και της γεωμετρίας. Σύμφωνα με το αρχαίο φιλόσοφο Αριστόξενο, η Θεμιστόκλεια δίδασκε μαθηματικά σε όσους επισκέπτες των Δελφών είχαν την σχετική έφεση. Ο μύθος μας αναφέρει ότι η Θεμιστόκλεια είχε διακοσμήσει το βωμό του Ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς με γεωμετρικά σχήματα. Πάλι κατά τον Αριστόξενο, ο Πυθαγόρας την θαύμαζε τόσο πολύ που αυτό τον ώθησε να δέχεται αργότερα και γυναίκες στην σχολή του.
Πηγές:
3) www.kaslis.gr/images/stories/aboutMaths/Gynaikes%20mathimatikoi%20ths%20arxaiothtas.pdf
4) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ-ΡΟΥΛΑΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΡΑΥΛΟΥ, Οι Μαθηματικοί της Αρχαίας Ελλάδος, εκδόσεις αίθρα, Σελ.38-39 και 44 και 48-49
5)ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ δομη, ΤΟΜΟΣ 1, ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΔΟΜΗ» Α.Ε., Σελ. 717
Πηγή: maxmag/ Ηλίας Θάνος
Αβροτέλεια 6ος–5ος π.Χ. περίπου, κόρη του Αβροτέλους του Ταραντίνου..
ΑπάντησηΔιαγραφήΉταν μια από τις δεκαεπτά γυναίκες που συμπεριλήφθηκαν στη Ζωή του Πυθαγόρα (De Vita Pythagorica) , που έγραψε ο Ιάμβλιχος . Ο Ιάμβλιχος ανέφερε την Αβροτέλεια ως μια από τις επιφανείς γυναίκες Πυθαγόρειες φιλοσόφους, αν και το όνομά της ήταν μεταξύ των εννέα που καταγράφηκαν με τα ονόματα των συζύγων ή των αρσενικών μελών της οικογένειάς τους. Ορισμένοι μελετητές όπως η Ethel Kersey αναγνώρισαν την Αβροτέλεια ως μια από αυτές που έγραψαν ή δίδαξαν σε παραδοσιακά φιλοσοφικά πεδία όπως η μεταφυσική , η λογική και η αισθητική , μεταξύ άλλων. Περιλαμβάνεται επίσης στο Historia Mulierum Philosopharum του Gilles Ménage , το οποίο έδειξε την Πυθαγόρεια σχολή ως την αίρεση με τον περισσότερο αριθμό γυναικών φιλοσόφων, με τους οπαδούς της περισσότερους από την πλατωνική αίρεση.
ΑπάντησηΔιαγραφή