Για τον ιδιόμορφο χαρακτήρα του μεγάλου φυσικού Paul Dirac υπάρχουν πολλές αστείες ιστορίες (διαβάστε: Ιστορίες για τον Paul Dirac).
Ο Dirac ήταν υπερβολικά εσωστρεφής άνθρωπος, καθόλου εμπαθής αλλά πολύ επιφυλακτικός με τους γύρω του. Απέφευγε τις συναναστροφές όσο μπορούσε περισσότερο, προτιμώντας να κάνει μοναχικές βόλτες.
Ήταν επιρρεπής σε πολύ μεγάλες σιωπές και η αδιαφορία του για τις καθημερινές κοινωνικές συζητήσεις ήταν θρυλική. Οι συνεργάτες του στο Cambridge, χαριτολογώντας, εφηύραν μια νέα μονάδα μέτρησης που την ονόμασαν Dirac και την όρισαν ως: μία λέξη ανά ώρα.
Ήταν τόσο ντροπαλός άνθρωπος ο Dirac, που παραλίγο να απέρριπτε το βραβείο Νόμπελ, γιατί δεν ήθελε τη δημοσιότητα. Το δέχτηκε μόνο όταν οι συνάδελφοί του, του επεσήμαναν ότι η απόρριψη του βραβείου θα δημιουργούσε πολύ μεγαλύτερη δημοσιότητα απ’ ότι η αποδοχή του!
Γιατί τα θυμήθηκα όλα αυτά; Γιατί μόλις τέλειωσα το διάβασμα του μυθιστορήματος τουΦιοντόρ Ντοστογιέφσκι « Έγκλημα και τιμωρία»(1866). Το είχα διαβάσει τουλάχιστον άλλες δυο φορές μέχρι σήμερα. Αυτή τη φορά όμως το διάβασμα είχε και έναν επιπλέον στόχο.
 |
| Πορτρέτο του Dostoyevsky από τον Vasily Perov το 1872 |
Προσπαθούσα παράλληλα να εντοπίσω σε ποιο σημείο του μυθιστορήματος ο Ντοστογιέφσκι είχε κάνει ένα «μοιραίο» λάθος, το οποίο είχε επισημάνει ο Dirac.
Ο Ρώσος φυσικός Peter Kapitza κάποτε δάνεισε στον Dirac το «Έγκλημα και τιμωρία», του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.
Όταν Dirac επέστρεψε το βιβλίο, o Kapitza τον ρώτησε πως του φάνηκε. Το μόνο σχόλιο Dirac για το λογοτεχνικό αριστούργημα του Ντοστογιέφσκι ήταν: «Είναι ωραίο, αλλά σε ένα από τα κεφάλαια ο συγγραφέας έκανε ένα λάθος. Περιγράφει τον ήλιο να ανατέλλει δύο φορές την ίδια μέρα».
Δεν ξέρω, ίσως να παρασύρθηκα από το χειμαρρώδες γράψιμο του Ντοστογιέφσκι, ίσως η “διπλή ανατολή” να ήταν τυπογραφικό ή μεταφραστικό λάθος της αγγλικής έκδοσης που διάβασε ο Dirac,
τελικά … δεν κατάφερα να εντοπίσω το σημείο όπου σύμφωνα με τον Dirac, ο ήλιος ανατέλλει δυο φορές την ίδια μέρα!
Εντόπισα όμως ένα δεύτερο σημείο του μυθιστορήματος, που μάλλον θα προσήλκυσε το ενδιαφέρον του Dirac. Είναι το απόσπασμα από τον διάλογο μεταξύ Ρασκόλνικοφ και ανακριτή Πορφύριου, που περιέχει την μοναδική σε όλο το έργο αναφορά στον κόσμο της φυσικής:
«… Σύμφωνα με την άποψή μου λοιπόν αν οι ανακαλύψεις του Κέπλερ και του Νεύτωνα δεν μπορούσαν να μεταδοθούν στην ανθρωπότητα λόγω διαφόρων περιστάσεων παρά μόνο με τη θυσία εκατό, διακοσίων ή περισσότερων ανθρώπινων ζωών, που θα έφραζαν το δρόμο σ’ αυτές τις ανακαλύψεις, τότε ο Νεύτων θα είχε το δικαίωμα, για να μην πω το καθήκον, να τους εξοντώσει, για να γίνει έτσι δυνατή η διάδοση των ανακαλύψεών του σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Απ’ αυτά όμως δεν βγαίνει καθόλου ότι ο Νεύτων θα είχε το δικαίωμα να δολοφονεί οποιονδήποτε ή να κλέβει στην αγορά. Στο υπόλοιπο του άρθρου μου, αν θυμάμαι καλά, επιμένω στην ιδέα ότι όλοι οι νομοθέτες και οι φάροι και οι οδηγοί της ανθρωπότητας αρχίζοντας από τους παλιούς και μετά στον Λυκούργο, στον Σόλωνα, στον Μωάμεθ, στον Ναπολέοντα κτλ., υπήρξαν εγκληματίες.
Προσφέροντας καινούργιους νόμους καταπατούσαν έτσι τους παλιούς, που μέχρι τότε είχαν τηρηθεί πιστά από την κοινωνία και μεταβιβάζονταν από γενιά σε γενιά. Επίσης δεν δίστασαν ποτέ μπροστά στο αίμα (αθώο και ηρωικά χαμένο τις περισσότερες φορές, για την υπεράσπιση των παλιών νόμων), αν αυτό θα χρησίμευε να πετύχουν τους σκοπούς τους.
Πρέπει επίσης να παρατηρήσουμε ότι η πλειονότητα αυτών των ευεργετών και των οδηγών της ανθρωπότητας έχει χύσει ποταμούς αίματος. Και συμπεραίνω με δυο λόγια ότι όλοι, όχι μόνο οι μεγάλοι, αλλά και εκείνοι που κάτι καινούργιο μπορούν να πουν, είναι αναγκαστικά από την ίδια τους τη φύση εγκληματίες, διαφορετικού επιπέδου και βαθμού βέβαια ο καθένας τους.
Χωρίς αυτό το δικαίωμα δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν από την καθημερινή μικρότητα. Ούτε μπορούν να παραμείνουν, λόγω της φύσης τους, στην καθημερινή μικρότητα. Και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι καθήκον τους να μην το δεχτούν.
Βλέπετε λοιπόν πως δεν έχω πει μέχρι τώρα τίποτα το καινούργιο. Αυτές οι σκέψεις έχουν ξαναγραφτεί χιλιάδες φορές. Όσο για τη διαίρεση που κάνω ανάμεσα στους «κοινούς» και «εξαιρετικούς» ανθρώπους, παραδέχομαι πως είναι λιγάκι αφηρημένη, αλλά δεν επιμένω σε ακριβείς αριθμούς.
Πιστεύω μονάχα πως στο βάθος η ιδέα μου είναι σωστή. Και η ιδέα μου αυτή συνίσταται στο ότι οι άνθρωποι γενικά χωρίζονται από τη φύση σε δυο κατηγορίες: την κατώτερη (κοινοί) και την ανώτερη (εξαιρετικοί) ή αλλιώς σε ανθρώπους που είναι ικανοί μονάχα για την αναπαραγωγή και σε ανθρώπους, πραγματικούς ανθρώπους, που έχουν το χάρισμα ή το ταλέντο να φέρουν κάτι καινούργιο στο περιβάλλον τους.
Οι υποδιαιρέσεις είναι φυσικά απροσδιόριστες, όμως τα γνωρίσματα των δυο κατηγοριών μου φαίνονται αρκετά καθαρά: η πρώτη αποτελείται από συντηρητικούς ανθρώπους που ζουν στην υπακοή, μια υπακοή που τους είναι πολύ ακριβή.
Και νομίζω πως είναι υποχρεωμένοι να υπακούν, γιατί αυτός είναι ο ρόλος τους στη ζωή και δεν υπάρχει τίποτα το ταπεινωτικό.
Η δεύτερη αποτελείται από ανθρώπους που παραβιάζουν συνέχεια το νόμο. Είναι οι καταλύτες ή αυτοί που έχουν τη δύναμη να καταλύουν ανάλογα με τις ικανότητές τους και τα μέσα τους.
Τα εγκλήματα τους βέβαια είναι σχετικά και ποικιλόμορφα:
Τις πιο πολλές φορές επιζητούν, με μεθοδολογία πολύ διαφορετική, να καταλύσουν το παρόν εν ονόματι κάποιου καινούργιου που θα είναι καλύτερο.
Αν όμως ένας απ’ αυτούς χρειαστεί να περάσει πάνω από ένα πτώμα ή από ένα ποτάμι αίμα για να φτάσει στον σκοπό του μπορεί, κατά τη γνώμη μου, ν’ αποφασίσει ενσυνείδητα να το κάνει σε σχέση βέβαια πάντοτε με την ιδέα του και την έκταση του περιεχομένου της, σημειώστε το αυτό καλά.
Μόνο μ’ αυτή την έννοια, λέω στο άρθρο μου, ότι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να σκοτώσουν (όπως θα θυμόσαστε η συζήτηση μας άρχισε από τη νομική όψη του ζητήματος).
Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας λόγος ν’ ανησυχούμε πολύ. Η μάζα δεν τους αναγνωρίζει σχεδόν ποτέ αυτό το δικαίωμα.
Τους καταδικάζει, τους κρεμάει και εκπληρώνει έτσι κατά τον πιο λογικό τρόπο τον συντηρητικό της ρόλο, μέχρι την ημέρα που αυτή η μάζα με τις επόμενές της γενεές λατρεύει τους εκτελεσμένους και τους στήνει αγάλματα.
Η πρώτη κατηγορία είναι κυρίαρχη του παρόντος, η δεύτερη του μέλλοντος.
Η πρώτη διατηρεί τον κόσμο και χάρη σ’ αυτήν ο κόσμος πολλαπλασιάζεται, η δεύτερη οδηγεί τον κόσμο και τον κατευθύνει προς ένα σκοπό. Και οι δυο έχουν τους λόγους της ύπαρξής τους….»
Πηγή: physicsgg.me
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου