▪ Φερμά - Πασκάλ: Το τελευταίο παιχνίδι

Συγγραφέας: Keith Devlin

Μετάφραση: Νίκος Αποστολόπουλος

Εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ

Εκείνη τη Δευτέρα στις 24 Αυγούστου του 1654, μία επιστολή με αποστολέα τον Πασκάλ και παραλήπτη τον Φερμά, έμελλε να μείνει στην ιστορία ως η απαρχή της προσπάθειας των ανθρώπων να "προβλέψουν" το μέλλον. Να κατορθώσουν δηλαδή να υπολογίσουν με μαθηματικούς συλλογισμούς, ποιό από τα μελλοντικά ενδεχόμενα θα ήταν πιθανότερο να συμβεί με αριθμητικούς όρους.

Οι δύο μεγάλοι μαθηματικοί, Μπλεζ Πασκάλ και Πιερ ντε Φερμά με μοναδικό τους όπλο την αγάπη τους για τα μαθηματικά και την μαθηματική τους ιδιοφυΐα καταπιάνονται με ένα θεωρητικό πρόβλημα: ένα ημιτελές παιχνίδι ανάμεσα σε δύο παίχτες ή πώς θα μπορούσε να υπολογιστεί η κατανομή του κέρδους, όταν ένα παιχνίδι με ζάρια κατέληγε σε λιγότερους γύρους από όσους είχαν προσυμφωνηθεί. Παρακολουθώντας βήμα-βήμα την επιστολή, ο Ντέβλιν ξεδιπλώνει τη μαγεία των επινοήσεων και των στοχασμών των δύο μαθηματικών. Με όλες τις αβεβαιότητες και αδυναμίες που θα μπορούσε να συνοδεύει μία τέτοια εξαιρετική επινόηση.

Ταυτόχρονα πλήθος προσώπων, όπως ο Πατσιόλι, ο Καρντάνο, ο Ταρτάλια, η οικογένεια Μπερνούλι, ο ντε Μουάβρ, ο Γκάους, ο Χόιχενς, ξεπηδούν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου για να διαπιστωθεί η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη και εγκαθίδρυση του οικοδομήματος που σήμερα ονομάζεται "Θεωρία των Πιθανοτήτων" ή "Στατιστική". Και για ακόμα μία φορά, φαίνεται πως οι ανάγκες των εκάστοτε κοινωνιών (τυχερά παίγνια, ασφαλιστικές καλύψεις, ποσοστά θνησιμότητας, κ.ά) ήταν αυτές που ώθησαν στην ανάπτυξη της μαθηματικής σκέψης και την χρήση των μαθηματικών για την επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας. Σε αντιδιαστολή με την σημερινή πρακτική, που κανείς θεωρεί πως τα μαθηματικά είναι για εξειδικευμένο κοινό.

Το εξαίρετο, σε γραφή και εκλαϊκευμένο λόγο, τούτο βιβλίο ολοκληρώνεται με μία σημαντική αναφορά: στο θεώρημα του Μπέις και πώς μπορούμε να εισάγουμε μέσα στους άψυχους μαθηματικούς αριθμούς την ανθρώπινη υπόσταση και πραγματικότητα. Το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται κατά κόρον στα ασφάλιστρα κινδύνου, στις χρηματιστηριακές αξίες των παραγώγων, περιλαμβάνεται στον τύπο Μπλακ-Σκόουλς που υπολογίζει την αξία του δικαιώματος προαίρεσης ενός παραγώγου, λαμβάνεται υπόψη από τους ενόρκους και τους δικαστές όταν κάποιος "πονηρός" δικηγόρος προσπαθεί να παραπλανήσει το κοινό του, ενώ το θεώρημα του Μπέις μπορεί να προβλέψει ακόμα και τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Μάλιστα ο συγγραφέας αποκαλύπτει, ένα σύστημα-λογισμικό που στηριζόταν στο θεώρημα του Μπέις και είχε προβλέψει την καταστροφή της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ, αλλά ακόμα και οι σχεδιαστές του συστήματος θεωρούσαν απίθανο ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Είναι βέβαιο πως μετά την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, θα διαπιστώνετε λιγότερη τυχαιότητα και περισσότερο πιθανοκρατία στη ζωή σας. Θα μάθετε να εκτιμάτε όλα τα ενδεχόμενα, σε μία ζωή που εκ φύσεως είναι απρόβλεπτη.

Λίγα λόγια για τον Συγγραφέα

Keith Devlin είναι ερευνητής και διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη της Γλώσσας και της Πληροφορίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ (σύμβουλος στο Τμήμα Μαθηματικών, συνιδρυτής του ερευνητικού δικτύου Stanford Media X και του Ινστιτούτου H-STAR). Επίσης, είναι εταίρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης. Ο Devlin έχει γράψει 26 βιβλία και έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 75 ερευνητικά άρθρα. Στο Τελευταίο Παιχνίδι, ο Keith Devlin εξακριβώνει την προέλευση της θεωρίας πιθανοτήτων και μας γνωρίζει τους μαθηματικούς που την επινόησαν, από τον Πασκάλ και τον Φερμά ώς την οικογένεια Μπερνούλι και τον ντε Μουάβρ.

Πηγή: sciencenews.gr