Τόμας Χύλλες, Η τέχνη της κοινής αριθμητικής

Κανένα κράτος, κανένας άνθρωπος ή παιδί δεν κερδίζει σε σοφία

αν δεν μαθαίνουν όλοι τους αριθμούς απ' τα μικρά τους χρόνια.

Κι οι αριθμοί έχουνε τέτοια δύναμη για πλούσιους και φτωχούς

που όποιος δεν ξέρει να μετρά άνθρωπος δεν λογιέται παρά ζώο:

γιατί τι άλλο παρά κτήνος και τούβλο μοναχό

είναι όποιος δεν κατέχει τη μόνη τέχνη που αρμόζει στους ανθρώπους,

γιατί υπάρχουν ζώα που ξεπερνάνε τους ανθρώπους σε πολλά,

αλλά κανένα δεν ξέρει να μετρά, μόνο το ανθρώπινο μυαλό.

Κι αφού οι αριθμοί είναι από ζώο σε άνθρωπο η μόνη διαφορά,

ελάτε όλοι να μάθετε την τέχνη της αρίθμησης, αν θέτε

να μπείτε στο στρατό ή να γενείτε σπουδαίοι και τρανοί.

Όπου κι αν μένεις, σε παλάτι ή σε χωριό, κι αν έχεις επιλέξει

με φυσική, φιλοσοφία και νομικά τον καιρό σου να περνάς,

σίγουρος να 'σαι πως δίχως την τέχνη αυτή ποτέ δε θα προκόψεις.

Κι αν πεις για την αστρονομία και τη γεωμετρία επίσης,

κοσμογραφία, γεωγραφία και άλλες επιστήμες,

και μουσική με μελωδίες γλυκές, χωρίς αυτή την τέχνη

ούτε στο τόσο δα δε θα μπορέσεις να τις γνωρίσεις.

Δε θα μπορέσεις να γίνεις λογιστής ή τοπογράφος,

ούτε ένα άθροισμα δε θα μπορείς να βγάλεις, αν λείπουν οι αριθμοί

Αλλά άμα θες μ' εμπόριο να ασχοληθείς, μούσα σου ετούτο το βιβλίο θα γενεί,

γιατί έχει μέσα όλους τους κανόνες κι εσύ διαλέγεις όποιους θες.

Κι αν είσαι και τεχνίτης, όσα μέσα σ' αυτό θα βρεις

θα κάνουν τη δουλειά πιο αλαφριά και το μυαλό σου κοφτερό.

Κι αν είσαι ό,τι άλλο από βοσκός, βαρύ θα 'ναι για σένα

να κάνεις τη δουλειά σου χωρίς των αριθμών την συνδρομή.

Να απαριθμήσω τις ωφέλειες που φέρνουν οι αριθμοί

θα 'παίρνε χρόνο ατέλειωτο, γι' αυτό κι εγώ θα πω

μια τελευταία φράση μόνο που όλα τα ιστορεί,

Πέτρα ακατέργαστη είναι ο άνθρωπος χωρίς την τέχνη αυτή.

Τόμας Χύλλες, Η τέχνη της κοινής αριθμητικής, 1600