Δυο μαθηματικοί από την λήθη της ιστορίας

 Του Ηλία Θάνου 

Θεαίτητος ο Αθηναίος (5ος-4ος π.Χ. αιώνας)

Μαθηματικός ο οποίος άκμασε τον 4ο αιώνα π.Χ. Πέθανε νεότατος από αρρώστια που του μεταδόθηκε στον πόλεμο. Το έτος θανάτου του τοποθετείται παραδοσιακά στο 369 π.Χ. (48 ετών). Η D. Nails επιχειρηματολογεί λέγοντας, ότι ο Θεαίτητος πέθανε το έτος 391 π.Χ. 

Άρα, συμπεραίνουμε ότι δεν έζησε σε ηλικία μεγαλύτερη των 26 ετών. Από τον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα, που είναι αφιερωμένος σε αυτόν, συνάγεται ότι υπήρξε μαθητής του Θεόδωρου του Κυρηναίου και ότι ήταν αρκετά προσφιλής στον Πλάτωνα. Ακόμη, υπήρξε μαθητής του Σωκράτη. Φαίνεται πως η ταξινόμηση των ασύμμετρων αριθμών, που προέρχονται από την εξαγωγή της τετραγωνικής ρίζας, η οποία περιλαμβάνεται στο δέκατο βιβλίο των Στοιχείων του Ευκλείδη είναι έργο του Θεαίτητου. Στον ίδιο αποδίδεται, επίσης, η κατασκευή του κανονικού οκτάεδρου και εικοσάεδρου. Ασχολήθηκε, ακόμα, με προβλήματα όπως ο τετραγωνισμός της υπερβολής. Κατά τον G. Loria, ο μαθηματικός Ευκλείδης προμηθεύτηκε άφθονο υλικό από τις εργασίες του Θεαίτητου για τη συγγραφή των βιβλίων Χ και ΧΙΙ των «Στοιχείων» του.

Μέναιχμος (4ος π.Χ. αιώνας)

Γεννήθηκε το 375 π.Χ. στην Αλωπεκόνησο ή στην Προκόνησο. Μαθητής του Ευδόξου και του Πλάτωνος και αδερφός του επίσης μαθηματικού Δεινόστρατου. Υπήρξε δάσκαλος του Μ. Αλεξάνδρου. Ο μαθηματικός Μέναιχμος και ο μαθηματικός Δεινόστρατος δίδαξαν για πολλά χρόνια στην Ακαδημία. Από κάποιους υποστηρίζεται ότι ο Μέναιχμος απέδειξε ότι οι καμπύλες έλλειψη, παραβολή και υπερβολή προκύπτουν από την τομή επιπέδου και ορθού κυκλικού κώνου και μελέτησε τις ιδιότητες τους, προετοιμάζοντας τη θεωρία των κωνικών τομών. Ο Μέναιχμος είναι εκείνος που χρησιμοποίησε τις κωνικές τομές για να λύσει το πρόβλημα της εύρεσης των δύο μέσων αναλόγων, το οποίο είναι ισοδύναμο με το Δήλιο Πρόβλημα, το γνωστό πρόβλημα διπλασιασμού του κύβου. Αυτό πρέπει να έγινε περίπου το 360-350 π.Χ. Μνημονεύεται από τον Ευτόκιο. Στις κωνικές τομές ανήκουν η ευθεία, ο κύκλος, η έλλειψη, η παραβολή και η υπερβολή. Η ανακάλυψή τους αποδίδεται πιθανότατα στον Μέναιχμο. Υπάρχει και το σχετικό χωρίο από τον Πρόκλο, στο βιβλίο εις Ευκλείδην χωρίο 111, 20-23.

Πηγές:

1) ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ δομη, ΤΟΜΟΣ 10, ΕΚΔΟΣΕΙΣ <<ΔΟΜΗ>> Α.Ε., Σελ. 738

2) ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗΣ-ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΗ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, ΤΟΜΟΣ I, ΕΚΚΡΕΜΕΣ, Φεβρουάριος 2019, Σελ. 25

3) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΡΟΥΛΑΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΡΑΥΛΟΥ, Οι Μαθηματικοί της Αρχαίας Ελλάδος, εκδόσεις αίθρα, Σελ. 126-127

4) Jerrold E. Marsden & Anthony Tromba, ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ, Μετάφραση: Αλέξανδρος Χορταράς, Επιστημονική Επιμέλεια: Απόστολος Γιαννόπουλος, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2020, Σελ. xiv

5) ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗΣ-ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΗ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, ΤΟΜΟΣ I, ΕΚΚΡΕΜΕΣ, Φεβρουάριος 2019, Σελ. 27

6) ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΡΟΥΛΑΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ- ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΤΡΑΥΛΟΥ, Οι Μαθηματικοί της Αρχαίας Ελλάδος, εκδόσεις αίθρα, Σελ. 133-137

Πηγή: maxmag