Πιστεύουμε συχνά ότι το μέτρημα είναι αποκλειστικά ανθρώπινη ικανότητα. Όμως, η επιστήμη δείχνει ότι πολλά ζώα διαθέτουν τη δική τους «αριθμητική ευφυΐα»! Δεν χρησιμοποιούν χαρτί και μολύβι, αλλά μπορούν να κατανοήσουν ποσότητες, να συγκρίνουν μεγέθη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να κάνουν απλές μαθηματικές πράξεις.
Τα ζώα χρησιμοποιούν δύο βασικούς μηχανισμούς για να «μετρούν»:
- Άμεση αναγνώριση (subitizing): Όταν βλέπουν μικρές ποσότητες (π.χ. 2 ή 3 αντικείμενα), τις αντιλαμβάνονται αμέσως, χωρίς να χρειάζεται να τις μετρήσουν ένα-ένα. Είναι σαν να βλέπεις τρία μήλα και να γνωρίζεις αυτόματα ότι είναι τρία.
- Σύγκριση & Εκτίμηση ποσοτήτων: Σε μεγαλύτερους αριθμούς, τα ζώα μπορούν να διακρίνουν το «μεγαλύτερο» από το «μικρότερο». Για παράδειγμα, ξεχωρίζουν εύκολα το 10 από το 5, αλλά δυσκολεύονται μεταξύ 9 και 10.
Ας γνωρίσουμε μερικά από αυτά τα αριθμητικά ταλέντα του ζωικού βασιλείου!
Θαλάσσια Θηλαστικά
🐬 Δελφίνια: Σε πειράματα, τα δελφίνια επέλεγαν σωστά διαφορετικές ποσότητες αντικειμένων για να κερδίσουν ανταμοιβές. Φαίνεται πως δεν κατανοούν μόνο τους αριθμούς, αλλά και τις σχέσεις μεταξύ τους (Jaakkola et al., 2005).
🦭 Φώκιες: Έχουν δείξει ικανότητα αναγνώρισης αριθμών και επιλογής του μεγαλύτερου συνόλου – ίσως ως μια στρατηγική για περισσότερη τροφή! (Scholtyssek et al., 2013).
🐋 Φάλαινες: Παρότι δεν γνωρίζουμε αν «μετράνε», η πολύπλοκη κοινωνική τους ζωή υποδηλώνει ότι διαθέτουν προχωρημένες γνωστικές ικανότητες.
Θηλαστικά της Ξηράς
🐀 Αρουραίοι: Αν και δεν έχουν την καλύτερη φήμη, είναι πραγματικοί αριθμητικοί δεξιοτέχνες! Σε πειράματα, συνέδεαν ήχους και αντικείμενα με αριθμητικές ποσότητες και έλυναν απλές προσθαφαιρέσεις (Church & Meck, 1984).
🐿 Σκίουροι: Δεν μετράνε ακριβώς, αλλά χρησιμοποιούν το ένστικτό τους για να επιλέξουν τη μεγαλύτερη ποσότητα τροφής προς αποθήκευση.
Πτηνά
🦜 Αφρικανικός Γκρι Παπαγάλος (Alex): Ο Alex, εκπαιδευμένος από τη Δρ. Irene Pepperberg, δεν μέτραγε απλώς αντικείμενα – τα ονόμαζε και έκανε βασικές μαθηματικές πράξεις! (Pepperberg, 2006).
Έντομα
🐝 Μέλισσες: Μπορούν να μετρήσουν σημάδια στη διαδρομή τους και να πλοηγούνται καλύτερα. Επίσης, ξεχωρίζουν αριθμούς μέχρι το 4 και μαθαίνουν απλές αριθμητικές πράξεις! (Howard et al., 2019).
Τι Σημαίνουν Αυτά για Εμάς;
Από τα δελφίνια μέχρι τις μέλισσες, φαίνεται πως το μέτρημα δεν είναι αποκλειστικά ανθρώπινη ικανότητα. Αντίθετα, η αριθμητική σκέψη έχει εξελιχθεί στη φύση για να βοηθά τα ζώα στην αναζήτηση τροφής, την πλοήγηση και την επιβίωση. Μια μαθηματική «μαγεία» που αποδεικνύει πόσο πολύπλοκος και συναρπαστικός είναι ο φυσικός κόσμος!
Βιβλιογραφία:
- Church, R. M., & Meck, W. H. (1984). Animal Learning & Behavior.
- Dyer, A. G., et al. (2008). Nature.
- Howard, S. R., et al. (2019). Science Advances.
- Jaakkola, K., et al. (2005). Animal Cognition.
- Pepperberg, I. M. (2006). Animal Cognition.
- Scholtyssek, C., et al. (2013). Frontiers in Psychology.
