Δευτέρα 18 Ιουλίου 2011

▪ Ερευνητική εργασία (project)

Του Σπύρου Καρδαμίτση
ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Α ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΙΤΛΟΣ:«ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ»
1. Διεπιστημονική Συνεργασία μεταξύ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ (2 ώρες) και ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ (1 ώρα)
2. Απαραίτητες υλικοτεχνικές υποδομές για την πραγματοποίηση της Ερευνητικής εργασίας.
Αίθουσα εργαστηρίου πληροφορικής ή εναλλακτικά αίθουσα με βιντεοπροβολέα και ασύρματη σύνδεση διαδικτύου ώστε οι μαθητές με τους προσωπικούς τους φορητούς υπολογιστές να έχουν την δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο όπου μέσω αυτού θα γίνεται στην τάξη η ερευνητική τους εργασία.
Η αγορά κάποιων βιβλίων χρησίμων για την επίτευξη της ερευνητικής εργασίας. Ενδεικτικοί τίτλοι των βιβλίων χρήσιμα για τους μαθητές είναι:
Θωμαίδης Ιωάννης κ.α. Διδακτική της Ευκλείδειας Γεωμετρίας, Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 2006
Χριστιανίδης Ιωάννης. Θέματα από την ιστορία των μαθηματικών , Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. 2003
Φίλη Χριστίνα. Οι αρχαιοελληνικές καταβολές των σύγχρονων μαθηματικών . Εκδόσεις Παπασωτηρίου Αθήνα 2010
3. Καταμερισμός εργασιών μεταξύ των εκπαιδευτικών για την διεπιστημονικότητα του Θέματος
Ο φιλόλογος προτείνεται να συμμετέχει με 1 ώρα την εβδομάδα όπου θα επιμεληθεί
α) Τις μεταφράσεις αρχαίων ελληνικών κειμένων στην νεοελληνική γλώσσα.
β) Στην επίβλεψη των μαθητών για την συλλογή βιογραφικών στοιχείων για τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς.
γ) Στην διοργάνωση και επίβλεψη της ερευνητικής εργασίας των μαθητών με θέμα σχετικό με τους Αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς.
Ο μαθηματικός προτείνεται να συμμετέχει με 2 ώρες την εβδομάδα όπου θα επιμεληθεί
α) Με την παρουσίαση βασικών γνώσεων χρήσης Η/Υ και ασφαλούς λειτουργίας του διαδικτύου.
β) Με την εκμάθηση βασικών στοιχείων του προγράμματος power point βασικού εργαλείου παρουσίασης από τους μαθητές της ερευνητικής τους εργασίας.
γ) Με το μαθηματικό τμήμα της εργασίας και με την διερεύνηση των προβλημάτων στα οποία συνέβαλαν οι Αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί.
δ) Με τα στατιστικά στοιχεία της έρευνας και με την επεξεργασία των στοιχείων της.
Κοινή συμμετοχή των δύο εκπαιδευτικών θα είναι στην καταγραφή του ημερολογίου εργασιών εκ μέρους των μαθητών, στην οργάνωση των ατομικών τους φακέλων και στην τελική παρουσίαση των εργασιών στο τέλος του τετραμήνου.
4. Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της ερευνητικής εργασίας
1η εβδομάδα
2ώρο Μαθηματικού
Συγκρότηση ομάδων και καθορισμός των υποθεμάτων της εργασίας. Θα γίνει πρόταση στους μαθητές για τα παρακάτω υποθέματα.
Θαλής
Πυθαγόρας
Αρχιμήδης
Ευκλείδης
Τα τέσσερα υποθέματα δεν είναι δεσμευτικά και ανταποκρίνονται για τον σχηματισμό 4 ομάδων αποτελούμενες από 4 ή 5 μαθητές η κάθε μια.
Μετά την καταγραφή των ομάδων θα γίνει η ανάθεση ενός υποθέματος για την κάθε μια ομάδα. Οι μαθητές προβληματίζονται και αναζητούν τις πρώτες πληροφορίες για το θέμα. Τέλος διατυπώνουν τα ερευνητικά ερωτήματα που θα τους απασχολήσουν στα αντίστοιχα υποθέματα τους.
Προτεινόμενα ερευνητικά ερωτήματα για κάθε υπόθεμα:
Α) Βιογραφικά στοιχεία για κάθε Έλληνα μαθηματικό
Β) Βασικές μαθηματικές γνώσεις που μετέδωσαν στην ανθρωπότητα ο καθένας τους.
Γ) Πως αυτές οι μαθηματικές γνώσεις βοηθούν στην επίλυση συγχρόνων προβλημάτων.
Δ) Γνωρίζουμε σήμερα την αξία και το είδος της συμβολής των παραπάνω στην ανάπτυξη της μαθηματικής επιστήμης.
1 - ώρο Φιλολόγου.
Ομιλία για την έννοια της συλλογικής εργασίας και την έννοια της έρευνας.
Καταγραφή προσωπικού ηλεκτρονικού ημερολογίου μαθητών.
2η εβδομάδα
2 - ώρο Μαθηματικού
Βασικές λειτουργίες διαδικτύου και η χρήση του. Με ποιο τρόπο γίνεται η έρευνα μέσω διαδικτύου διαφόρων θεμάτων. Παραδείγματα.
Το πρόγραμμα του office «power point» βασικές λειτουργίες του και η χρησιμότητα του. Εφαρμογές της χρήσης του προγράμματος «power point»
1 ,- ωρο Φιλολόγου
Κατασκευή ερευνητικών ερωτημάτων της έρευνας, η φιλοσοφία του ερωτηματολογίου, καθορισμός χρονοδιαγράμματος της έρευνας και επιλογή μεθοδολογικών εργαλείων.
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών.
3η εβδομάδα
2 - ώρο Μαθηματικού
Συγκέντρωση δεδομένων με την αξιοποίηση του διαδικτύου . Έλεγχος της εγκυρότητας των πηγών. Πρόταση για συγκεκριμένες πηγές όπου οι μαθητές των αποκομίσουν συγκεκριμένες πληροφορίες.
1 - ώρο Φιλολόγου.
Συγκέντρωση πληροφοριών βιογραφικού χαρακτήρα για κάθε ομάδα που έχει αναλάβει συγκεκριμένο μαθηματικό πρόσωπο. Έλεγχος της αξιοπιστίας των πηγών.
Δικτυακοί τόποι έρευνας
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών.
5η βδομάδα
2 - ώρο Μαθηματικού
Συγκέντρωση δεδομένων με την αξιοποίηση του διαδικτύου . Έλεγχος της εγκυρότητας των πηγών. Καθορισμός των στοιχείων που θα καταγραφούν στην εργασία για κάθε ομάδα.
1 - ώρο Φιλολόγου.
Συγκέντρωση πληροφοριών βιογραφικού χαρακτήρα για κάθε ομάδα που έχει αναλάβει συγκεκριμένο μαθηματικό πρόσωπο. Έλεγχος της αξιοπιστίας των πηγών. Καθορισμός των στοιχείων που θα καταγραφούν στην εργασία για κάθε ομάδα. Επίβλεψη της ερευνητικής εργασίας.
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών
6η εβδομάδα
2 - ώρο Μαθηματικού
Καταγραφή επιμέρους στοιχείων για το κάθε υπόθεμα, ενδεικτικά αναφέρουμε τις ιστοσελίδες
Για τον Θαλή
Για τον Πυθαγόρα
Για τον Αρχιμήδη
Για τον Ευκλείδη
Ενδεικτική βιβλιογραφία για τους τέσσερεις μαθηματικούς
Διδακτική της Ευκλείδειας Γεωμετρίας, Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 2000 (ανατύπωση 2006). Σχεδόν κάθε κεφάλαιο αυτού του βιβλίου περιλαμβάνει δύο ενότητες με τίτλο "Ιστορικά προβλήματα και προβλήματα εφαρμογών" και "Θέματα συνθετικών - δημιουργικών εργασιών" μαζί με πλούσια βιβλιογραφία.
1 - ώρο Φιλολόγου.
Καταγραφή των αποτελεσμάτων της έρευνας
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών
7η εβδομάδα
Στο 3 ώρο της εβδομάδας αυτής ξεκινάει η καταγραφή των δεδομένων από την εξερεύνηση των πηγών και η στατιστική ανάλυση της έρευνας των μαθητών. Αρχίζουν οι μαθητές και καταγράφουν τα κείμενα της έρευνας και ετοιμάζονται τα αρχεία της παρουσίασης τους. Η φιλόλογος επιμελείται των γλωσσικών στοιχείων της εργασίας και της παρουσίασης και ο Μαθηματικός ασχολείται με την μελέτη και τον σχεδιασμό από στατιστικής άποψης των στοιχείων της έρευνας
Παράδειγμα ερευνητικής εργασίας αναρτημένης στο διαδίκτυο
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών
8η εβδομάδα
Ολοκλήρωση των εργασιών της προηγούμενης εβδομάδας και διόρθωση ατελειών της εργασίας στα κείμενα και στην παρουσίαση. Καταγραφή βιβλιογραφικών και διαδικτυακών αναφορών.
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών
9η εβδομάδα
Πρόβα παρουσίασης των εργασιών στην τάξη, διόρθωση λαθών και οδηγίες στους μαθητές για την τεχνική της παρουσίασης. Συντονισμός της παρουσίασης των εργασιών των μαθητών στην σχολική και τοπική κοινότητα. Οργάνωση λεπτομερειών.
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών.
10η εβδομάδα
Παρουσίαση της εργασίας στο σύνολο της σχολικής και της τοπικής κοινότητας.
Καταγραφή προσωπικού ημερολογίου μαθητών.
11η εβδομάδα
Αποτίμηση της ερευνητικής εργασίας
Όταν ολοκληρωθεί η παρουσίαση των δραστηριοτήτων, ακολουθεί ενδοομαδική αυτόαξιολόγηση από τους μαθητές και αξιολόγηση του έργου από τον εκπαιδευτικό, με βάση τα κριτήρια που είχαν τεθεί στη φάση του προγραμματισμού. Εξετάζονται τα αποτελέσματα της συνολικής εργασίας και εκτιμάται ο βαθμός επιτυχίας των στόχων του προγράμματος, για να αποφευχθούν στο μέλλον παρόμοια λάθη και παραλείψεις. Μέσα από τη διαδικασία της αξιολόγησης του προγράμματος πρέπει να διαπιστωθεί αν:
- εκπληρώθηκαν οι στόχοι που τέθηκαν αρχικά,
- βελτιώθηκε η στάση των μαθητών απέναντι στα εμπλεκόμενα θεματικά πεδία,
- κάποιο μέρος του project άρεσε περισσότερο,
- αποκτήθηκαν καινούργιες εμπειρίες και τρόποι για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα της καθημερινής πραγματικότητας,
- βελτιώθηκαν κάποιες δεξιότητες των μαθητών, όπως η στατιστική σκέψη, η κριτική και δημιουργική ικανότητα, η αντίληψη και η παρατηρητικότητα,
- οι μαθητές έγιναν πιο ανεκτικοί και πιο υπομονετικοί στις σχέσεις με τους συνανθρώπους τους και
- αισθάνθηκαν τη χαρά της δημιουργίας και της απόλαυσης.
12η εβδομάδα
Καταγραφή όλων των ατομικών φακέλων των μαθητών με τις αυτοαξιολογήσεις και τις προσωπικές αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών.
Κοινοποίηση των εργασιών των μαθητών στο διαδίκτυο μέσου της ηλεκτρονικής τάξης και της ιστοσελίδας του σχολείου.
5. Οι σκοποί της ερευνητικής εργασίας
Με βάση την ερευνητική αυτή εργασία επιδιώκουμε:
· Να ενεργοποιήσουμε τη σκέψη, τη δημιουργικότητα και την πρωτοβουλία των μαθητών μέσα από την άμεση και ενεργό εμπλοκή τους σε όλες τις φάσεις της Ερευνητικής Εργασίας,
· Να αυξήσουμε το ενδιαφέρον για τα επιμέρους μαθήματα, διότι οι μαθητές αντιλαμβάνονται στην πράξη τη συμβολή των διδασκόμενων μαθημάτων στην κατανόηση του κόσμου και στην αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων και των μεγάλων ζητημάτων της ζωής σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο,
· Να ασκήσουν οι μαθητές τον τρόπο σκέψης και στην επιστημονική μέθοδο των επιμέρους ειδικοτήτων, όπως ο σκοπός της εκπαίδευσης επιβάλλει, μέσα σε αυθεντικές συνθήκες εργασίας,
· Να στοχεύσουν στην ανάπτυξη του στοχασμού, της κριτικής και αυτοκριτικής σκέψης και της προσωπικής ευθύνης γύρω από τις ανθρώπινες επιλογές και πράξεις, τα κυρίαρχα πρότυπα, τις αξίες και τα εμπλεκόμενα κοινωνικό-πολιτικά και ηθικά διλήμματα στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες,
· Να προάγουν οι μαθητές τη συλλογικότητα και συνεργασία, δεδομένου ότι στο πλαίσιο των Ερευνητικών Εργασιών συνεργάζονται κατά ομάδες για τη μελέτη των θεμάτων και την εκπόνηση κοινών εργασιών με επιστημονικό υπόβαθρο, τη δημιουργία καλλιτεχνικών συνθέσεων και την κατασκευή ποικίλων τεχνημάτων (κατασκευών, τεχνολογικών λύσεων, εικαστικών δημιουργημάτων, κλπ),
· Να δημιουργήσουν διαύλους επικοινωνίας του σχολείου με την τοπική κοινωνία, τα προβλήματά της και τους φορείς της,
· Να εξετάσουν το θέμα των αρχαίων Ελλήνων μαθηματικός σε, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο ώστε να προετοιμαστούν και να σκευθούν υπεύθυνα ως πολίτες της χώρας τους και του κόσμου.
Στη χώρα μας, με πρωτοβουλία αρκετών εκπαιδευτικών, έχουν υλοποιηθεί ερευνητικές εργασίες σε Λύκεια στο πλαίσιο είτε μεμονωμένων μαθημάτων είτε των προαιρετικών καινοτόμων προγραμμάτων (Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αγωγή Υγείας και Πολιτιστικά θέματα) και σε κάποιες περιπτώσεις έχουν επιτύχει και αξιόλογες διακρίσεις.
Αξιολόγηση των ερευνητικών εργασιών
Κριτήρια αξιολόγησης της ερευνητικής εργασίας μπορεί να είναι όλες οι εργασίες των μαθητών, οι οποίες εκπονούνται στο πλαίσιο κάθε δραστηριότητας που εξυπηρετεί συγκεκριμένους στόχους, ή ακόμα και συνθετικές εργασίες με το τέλος κάθε ενότητας δραστηριοτήτων. Στη συγκεκριμένη ερευνητική εργασία ακολουθείται το διερευνητικό και βιωματικό μοντέλο της αναζήτησης, της κριτικής ανάλυσης, της συνθετικής επεξεργασίας, της ανάληψης πρωτοβουλίας, της αξιολόγησης και της αξιοποίησης της γνώσης.
Η αξιολόγηση των μαθητών θα πρέπει να έχει διττό χαρακτήρα: α) να εκπληρώνονται οι διδακτικοί στόχοι μέσα από τις εργασίες τους και β) να ενθαρρύνει την εφαρμογή μαθησιακών διαδικασιών της βιωματικής συμμετοχής, της διερευνητικής προσέγγισης, της ομαδικής εργασίας, της κριτικής αποτίμησης και της διεπιστημονικής σύνδεσης.
Η αξιολόγηση θα στηρίζεται στην ομαδική εργασία των μαθητών, τόσο κατά τη διάρκεια του προγράμματος, όσο και κατά την παρουσίαση της εργασίας. Συγκεκριμένα η κάθε ομάδα θα τηρεί φάκελο (έντυπο και ηλεκτρονικό) ο οποίος θα περιλαμβάνει τη συμβολή της κάθε ομάδας στις δραστηριότητες, στις επιμέρους έρευνες, στην κριτική ερμηνεία των αποτελεσμάτων, στα τεχνήματα κ.λ.π. Στον ομαδικό βαθμό θα συνυπολογίζεται και αυτός από την παρουσίαση της ερευνητικής εργασίας. Η διαφορά ως προς τη βαθμολογία μπορεί να προκύψει από τη συμμετοχή των μαθητών στη λειτουργία των ομάδων, στη συλλογή, επεξεργασία, παρουσίαση και ερμηνεία των εργασιών πεδίου, στο αυξομειούμενο ενδιαφέρον τους, στην ανάληψη πρωτοβουλιών κ.ά.
Οι εμπλεκόμενοι εκπαιδευτικοί βαθμολογούν τους μαθητές με βάση:
α. το αποτέλεσμα της όλης Ερευνητικής Εργασίας,
β. τη συμμετοχή τους σε όλες τις διαδικασίες ολοκλήρωσης της έρευνας και συγγραφής της Ερευνητικής Έκθεσης και
γ. τη συγκρότηση και την πληρότητα της δημόσιας παρουσίασης και υποστήριξης της εργασίας τους.
Οι διαδικασίες παρουσίασης και υποστήριξης αποβλέπουν στην εξοικείωση των μαθητών με την έκθεση των μαθητών στο δημόσιο χώρο και τη διαχείριση του δημόσιου λόγου, αλλά και στη διασφάλιση της ποιότητας και, κυρίως, της γνησιότητας των εργασιών.
Κατά την κρίση μας αξιολογούμε τέσσερεις τομείς των ερευνητικών εργασιών των ομάδων. Η κλίμακα είναι εξάβαθμη και σε κάθε μία από τις έξι βαθμίδες σημειώνουν και τους βαθμούς που αντιστοιχούν, με άριστα το 20. Οι έξι βαθμίδες της κλίμακας από τα κάτω προς τα πάνω έχουν ως εξής:
6η βαθμίδα: Λίαν Ανεπαρκής (βαθμός 1-5)
5η βαθμίδα: Κάτω του Μετρίου (βαθμός 6-9)
4η βαθμίδα: Μέτρια (βαθμός 10-13)
3η βαθμίδα: Καλά (βαθμός 14-16)
2η βαθμίδα: Πολύ Καλά (βαθμός 17-18)
1η βαθμίδα: Άριστα (βαθμός 19-20)
Είναι εμφανές ότι μετά την ένταξη των τεσσάρων τομέων της εργασίας (1. έρευνα, 2. περιεχόμενο, 3. Γλώσσα και δομή, και 4. παρουσίαση) σε κάποια από τις έξι βαθμίδες, για παράδειγμα στην τρίτη βαθμίδα («Καλά»), πρέπει να αποφασίσει και τον ακριβή βαθμό (14, 15 ή 16), ανάλογα με το πόσα και ποια από τα χαρακτηριστικά της βαθμίδας πληροί η συγκεκριμένη εργασία στον συγκεκριμένο τομέα. Πρώτα, δηλαδή, γίνεται η ένταξη στη βαθμίδα (π.χ. Μέτρια ή Άριστα) και μετά προσδιορίζεται ο ακριβής βαθμός.
Τέλος, διευκρινίζεται ότι, ενώ και οι τέσσερις τομείς αξιολογούνται με άριστα το 20, η βαρύτητα κάθε τομέα στον υπολογισμό του τελικού βαθμούς δεν είναι η ίδια και για τους τέσσερις τομείς. Συγκεκριμένα, η Ερευνητική Διαδικασία έχει βαθμό βαρύτητας 30%, το Περιεχόμενο 30%, η Γλώσσα και η Δομή 20% και η Δημόσια Παρουσίαση 20%.

1 σχόλιο: